Python bài 12: làm việc với Exception

Trong Python, ngoại lệ Exception là một sự kiện được kích hoạt khi xảy ra lỗi trong quá trình thực thi chương trình. Khi Python script gặp một tình huống mà nó không thể xác định trước, nó sẽ tạo ra một exception. Exception có thể được xử lý bằng cách sử dụng các câu lệnh try và except, giúp chương trình của bạn tiếp tục chạy mà không bị gián đoạn bởi lỗi.

Mục tiêu bài học

• Biết Exception là gì? mục đích của nó
• Chạy thử exception
• Tự viết 1 exception
• Biết qua 1 số exception mặc định có trong Python

Try - Except trong Python

Ví dụ về Exception

try:
 # Mã có thể phát sinh exception
 result = 10 / 0
except ZeroDivisionError:
 # Xử lý exception cụ thể
 print("Không thể chia cho 0.")
except Exception as e:
 # Xử lý bất kỳ exception nào khác
 print(f"Đã xảy ra lỗi: {e}")
else:
 # Mã này sẽ chạy nếu không có exception nào được ném ra
 print("Phép chia thành công.")
finally:
 # Mã này sẽ chạy dù có exception hay không
 print("Đây là khối finally.")

Trong ví dụ trên, nếu phép chia cho 0 được thực hiện, một ZeroDivisionError sẽ được ném ra và xử lý trong khối except tương ứng. Nếu có một loại lỗi khác, nó sẽ tiếp tục được bắt và xử lý bởi except Exception as e.

Python cung cấp nhiều loại built-in exceptions như IndexError, KeyError, ValueError, TypeError, v.v., cho phép bạn xử lý nhiều tình huống lỗi khác nhau. Bạn cũng có thể tạo ra các exception tùy chỉnh của riêng mình bằng cách kế thừa từ lớp Exception.

Cuối cùng trong ví dụ là lớp finally, dù trong Try Exception có xảy ra lỗi hay không thì chương trình luôn luôn chạy vào finally.

Vậy luồng chạy của Exception như sau:

• Xử lý code trong Try
• Nếu không lỗi -> chạy vào Finally
• Nếu có lỗi -> chạy vào exception tương ứng, nếu không có exception tương ứng, chương trình sẽ chạy vào Exception chung -> sau đó chạy vào Finally.

Tại sao cần Exception

Không chỉ trong Python, mà bất kỳ ngôn ngữ lập trình nào cũng cần có Exception, cơ chế này giúp xử lý lỗi linh hoạt, an toàn:

1. Kiểm soát luồng chương trình: Exception cho phép bạn kiểm soát luồng chương trình khi xảy ra lỗi. Thay vì chương trình bị kết thúc ngay lập tức và trả về mã lỗi khó hiểu, bạn có thể chuyển luồng thực thi đến một phần khác của chương trình để xử lý lỗi.

2. Phân biệt các loại lỗi: Có nhiều loại lỗi khác nhau có thể xảy ra, và exception giúp bạn phân biệt chúng thông qua việc sử dụng các loại exception khác nhau.

3. Code sạch và dễ đọc: Việc xử lý exception giúp mã code của bạn trở nên sạch sẽ và dễ đọc hơn. Bạn có thể tập trung vào logic chính của chương trình mà không phải lo lắng về việc xử lý lỗi ở mọi nơi.

4. Phát triển và bảo trì: Khi phát triển phần mềm, việc xử lý exception giúp bạn dễ dàng tìm và sửa lỗi hơn. Nó cũng giúp việc bảo trì mã trở nên dễ dàng hơn khi chương trình đã được triển khai.

5. Thông báo lỗi rõ ràng: Exception cung cấp một cách để thông báo lỗi một cách rõ ràng và chi tiết, giúp người dùng hoặc nhà phát triển hiểu được vấn đề và cách khắc phục.

6. An toàn: Trong một số trường hợp, việc xử lý lỗi không đúng cách có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng, như mất mát dữ liệu. Exception giúp đảm bảo rằng lỗi được xử lý một cách an toàn.

7. Tái sử dụng mã: Exception giúp bạn tạo ra các hàm và module có thể tái sử dụng mà không cần phải viết lại cách xử lý lỗi cho mỗi trường hợp sử dụng.

Tự viết 1 Exception trong Python

Ngoài các Exception Python cung cấp sẵn, bạn có thể viết của riêng mình phục vụ logic nào đó, phần này chỉ mang tính giới thiệu, bạn hãy copy code và chạy nhé, khi học tới các bài nâng cao bạn sẽ hiểu hơn về nó.

Ví dụ viết một Exception tùy chỉnh, gặp số có giá trị nhỏ hơn 10 sẽ báo lỗi.

class ErrorTooSmall(Exception):
 """Exception được ném ra khi giá trị nhập vào quá nhỏ."""
 def __init__(self, message="Giá trị quá nhỏ"):
 self.message = message
 super().__init__(self.message)

# sử dụng exception tùy chỉnh
try:
 value = int(input("Nhập một số lớn hơn 10: "))
 if value < 10:
 raise ErrorTooSmall
except ErrorTooSmall as e:
 print(e)
else:
 print("Giá trị hợp lệ!")

Một số Exeption mặc định trong Python

Dưới đây là danh sách một số exception mặc định trong Python, bạn có thể tham khảo, không cần phải thuộc, nhưng biết sự tồn tại của chúng sẽ giúp ích khi lập trình trong tương lai: